Roedd y noson yn oer, gyda'r eira yn taflu pinau sy'n gleuog ar draws y strydoedd cul o dde Cymru.

The night was cold, with the snow casting shimmering pins across the narrow streets of South Cymru.

Yng nghalon y tŷ oedd Rhys a Carys, eu teulu yn rhesi o amgylch y bwrdd pryd te.

In the heart of the house were Rhys and Carys, their family seated in rows around the dining table.

Addurniadau Nadoligaidd yn addurno'r ystafell byw gul, tinsel yn llithiau'r wal a'r goleuadau yn fflachio'n braf.

Christmas decorations adorned the narrow living room, tinsel glistening on the wall and lights flashing pleasantly.

Yr arogliad o ginio rhost yn llenwi'r aer, yn cymysgu'n gyffrous â'r tensiwn teuluol anweledig.

The aroma of a roast dinner filled the air, mixing excitingly with the invisible family tension.

Roedd Rhys yn eistedd yn dawel, ei lygaid yn chwilota am achos ei chwilfrydedd yn y gwefusau disglair ei rieni.

Rhys sat quietly, his eyes searching for the reason for his curiosity in the bright gaze of his parents.

Roedd am wybod am y sïon.

He wanted to know about the rumors.

Roedd stori wedi bod yn crwydro'r teulu ers blynyddoedd, un nad oedd neb eisiau siarad amdani.

There was a story that had been roaming the family for years, one that no one wanted to talk about.

Carys, ei chwaer, yn llawer mwy siaradus, yn benderfynol i ddod o hyd i'r atebion.

Carys, his sister, much more talkative, was determined to find the answers.

Roedd y ddau yn teimlo'r dirgryniad dirgelion heb ei ddweud.

Both of them felt the vibration of untold secrets.

Wrth i'r gwin llifo'n rhydd, cymerodd Rhys gam i herio ei rieni.

As the wine flowed freely, Rhys took a step to challenge his parents.

Roedd yn gwybod mai tynnu hen atgofion oedd y ffordd i agor eu cegau.

He knew that stirring up old memories was the way to open their mouths.

"Beth sy'n digwydd gyda'r hen lythyr, Dad?

"What's happening with the old letter, Dad?

Rwy wedi clywed ambell air amddo," chwythodd Rhys, ei lais yn calm ond yn benderfynol.

I've heard a word or two about it," Rhys called out, his voice calm but determined.

Gwnaeth y gair 'llythyr' cyfnewid ystafell lun fel throb o wastad sydyn o oerfel.

The word 'letter' shifted the room's atmosphere like a sudden chill.

Aeth llygad Carys ar bennau chwaewr hi.

Carys's eyes fixed on her brother.

"Rhywbeth roedd Dad-cu bob amser yn cyfeirio at?

"Something Grandpa always referred to?

Rydyn ni eisiau gwybod," ychwanegodd Carys.

We want to know," added Carys.

Yn swrth, ar ôl peth trydaneiddio, cyrhaeddodd henail iddi glust Rhys, yn ei ddwylo llythyren wedi'i lapio'n dafarn gan amser.

Reluctantly, after some tension, an envelope reached Rhys's ear, in his hands a letter wrapped in the tavern of time.

"Mae'r hen glydwr yma wedi bod yma dros hanner can mlynedd," meddai Mamgu, ei llais yn berwi o gymysg symudiadau.

"This old chestnut has been here for over fifty years," said Mamgu, her voice boiling with mixed emotions.

Pan agorodd Rhys y llythyr, dadorchuddiwyd gwirionedd noeth.

When Rhys opened the letter, bare truth was unveiled.

Roedd y llythyr yn cario hanes teulu nad oedd neb wedi croesi'r llinellau yn agored.

The letter carried a family history no one had openly crossed the lines of.

Rhesymau i symud, rhesymau i gadw cyfrinach.

Reasons to move, reasons to keep secrets.

Er bod rhai o'r teulu'n anghysurus, dechreuodd Rhys a Carys weithio gyda'i gilydd i gydosod darnau aflan y stori.

Although some of the family were uncomfortable, Rhys and Carys began working together to piece together the disjointed parts of the story.

Roedd twyll, aberth a cariad cuddiedig.

There was deceit, sacrifice, and hidden love.

Roedd mam-mam a dad-dad yn wynebu cymysgyddasau ddwyster, roedd Rhys yn enedigaeth newydd o ddealltwriaeth am eu natur a'u hymestres.

Mom and Dad faced intense emotions, as Rhys experienced a new birth of understanding about their nature and struggles.

Er bod llonyddwch o tu ôl i'r dinod hon Anghytgord teuluoedd, fe ddaeth yr wythnosau dilynol yn llwyth o gydsynio heddlo.

Though there was a quiet behind the façade of this family discord, the following weeks were filled with peaceful reconciliation.

I Rhys a Carys, roedd hyn yn frwydr a wrthodwyd i ennill gwybodaeth i ddeall, tipyn yn ddwysach, y storyll llawn llanast mae pob teulu'n ei hennill ei hun, ac felly ugeinau truggaredig byddai i gydau, fel annwyl yw ein teuluoedd.

For Rhys and Carys, this was a battle refused, to win knowledge to understand, somewhat more deeply, the messy stories every family owns, and thus countless gracious moments shared, for as dear as our families are.

Ond roedd ymgais Carys a Rhys i ddatgloi cyfrinach o'r gorffennol o'r diwedd yn sicr o ddod â'i effaith, naill ai o gael dwys gysonder o'u teulu neu rhoi heddiw draw rhywun i fyw heb unrhyw ymddi.

But Carys and Rhys' attempt to unlock a past secret was surely bound to make its impact, either by deepening the bond of their family or by allowing someone to live today without any apology.

A gadawodd y Nadolig hwn gyda newid cuddiedig i wenu a drwsio rhwng teuluoedd.

And this Christmas left with a hidden change to smile and mend between families.